9 mei 2025

De wereld door een andere bril: Virtual Reality in zorg en welzijn

Hoe kan virtual reality (VR) een rol spelen in de zorg, het welzijnswerk en de ondersteuning van cliënten?

Tijdens een inspiratiesessie in het kader van de Incentiveprojecten digitale zorg, hulp en ondersteuning gaf Sylvie Bernaerts van Thomas More-hogeschool een heldere inkijk in de vele mogelijkheden én randvoorwaarden van VR in psychosociale hulpverlening.

Wat is VR – en wat is het niet?

Virtual Reality is méér dan een leuke gadget. Het creëert een alternatieve realiteit waarin gebruikers zich ondergedompeld voelen, vaak via een VR-bril. Belangrijk onderscheid wordt gemaakt tussen volwaardige VR-ervaringen (met interactie) en 360°-beelden die vooral een gevoel van aanwezigheid opwekken, maar niet interactief zijn. Beide hebben hun nut in de hulpverlening.

Voor wie en wanneer is VR veilig?

Hoewel producenten VR meestal afraden voor kinderen onder de 12 jaar, toont onderzoek aan dat kortdurend gebruik onder toezicht ook bij kinderen en jongeren veilig kan zijn. Belangrijke aandachtspunten zijn onder meer zicht, gewicht van de headset, cybersickness en eventuele risico’s zoals epilepsie.

Van angst tot ontspanning: toepassingen in de praktijk

Sylvie Bernaerts gaf een indrukwekkend overzicht van evidence-based toepassingen van VR, waaronder:

  • Afleiding bij pijn en angst (bv. bij brandwondenzorg of kankerbehandeling)
  • Exposuretherapie bij angststoornissen (even effectief als ‘in vivo’)
  • VR bij psychosebehandeling (zoals avatartherapie)
  • Ondersteuning bij eetstoornissen
  • Spreekangst bij kinderen (bv. via de app Speakapp!)
  • Relaxatie en stressreductie (vaak met natuurbeelden, gamification en begeleiding)

Veel van deze toepassingen zijn toegankelijk en in toenemende mate gratis of laagdrempelig beschikbaar, zoals via het YouTube-kanaal van Digital Mental Health.

Wat heb je nodig? En waar vind je het?

Een VR-setup hoeft niet altijd duur of complex te zijn. Er zijn drie types headsets: stand-alone, smartphone VR, en PC VR. Belangrijke vragen zijn: werk je met een licentie of met een eigen bril? Wil je zelf content maken (360°-video is verrassend eenvoudig), of bestaande apps gebruiken? Handige bronnen zijn o.a.:

Daarnaast zijn er essentiële accessoires zoals een goede hoofdband, reinigingsdoekjes of een docking station. En niet onbelangrijk: een goede wifi-verbinding, gemotiveerd personeel en ruimte voor gebruik zijn cruciale randvoorwaarden.

Wat brengt de toekomst?

Sylvie blikte ook vooruit. VR biofeedback wordt momenteel onderzocht bij jongeren met stress, en VR Photoscan biedt nieuwe mogelijkheden voor traumabehandeling door echte foto’s van trauma-omgevingen om te zetten in een virtuele ruimte. Deze toepassingen staan nog in de kinderschoenen, maar zijn veelbelovend.

Tot slot: VR is geen vervanging, wel een waardevolle aanvulling

Het belangrijkste inzicht? Virtual reality vervangt geen bestaande hulpverlening, maar kan een krachtig hulpmiddel zijn voor hulpverleners. Mits doordacht ingezet, kan het cliënten helpen bij ontspanning, angst, stress of gedragsverandering – op een manier die aansluit bij de digitale leefwereld van vandaag.

Meer weten of zelf aan de slag?