De noodzaak tot nabijheid en bereikbaarheid heeft tijdens de pandemie veel sociaal werkers er toe aangezet om te experimenteren met digitale communicatie en tools.
In het praktijkgericht onderzoek in de Arteveldehogeschool werd onderzocht wat maakt dat digitaal sociaal werk wel werkt en wat sociaal werkers en hun doelgroepen inspireert.
Uit de focusgroepen bleek dat apps en tools voor verschillende doeleinden worden ingezet.
Toch mag het niet verwonderen dat vooral tools om te communiceren en verbinding te maken worden ingezet.
"We merken dat ze op die manier heel gemakkelijk contact met ons leggen, heel gemakkelijk vragen stellen, dingen doorsturen dus ik denk dat dat voor ons ook wel de meest gebruikte vorm is."
respondent OCMW over gebruik van Whatsapp
Whatsapp wordt bijv. opvallend vaak vermeld door praktijkwerkers. Het is dan ook een app die veel mensen al kennen en gebruiken, waardoor deze manier van contact maken laagdrempelig is.
Maar naast communicatie via beeldbellen en chat zijn er nog andere inspirerende digitale praktijken.
Een mooi voorbeeld is de opstart van een online jeugdhuis door Pakhuis. Jeugdhuismedewerkers getuigen in dit filmpje enthousiast hoe ze met hun online initiatief andere doelgroepen bereiken, breder dan hun reguliere jeugdhuispubliek.
Of er is ook Violett, een organisatie die sekswerkers ondersteunt, en contact maakt via de social mediakanalen van haar doelgroep. Of de tovertafel, een interactieve mobiele activiteitentafel in Woonzorgcentrum Het Heiveld, die verbinding tussen (dementerende) ouderen en hun omgeving mogelijk maakt …
Verder worden vooral praktische, direct bruikbare tools vaak ingezet: vertaalapps, bankapps, QR-lezers, Google Lens …
Vertaaltools worden al breed gebruikt: van Google Translate en Deepl, het Travis-vertaalapparaat dat wordt ingezet in straathoekwerk, de Fact-app die oa. mee werd ontwikkeld met VDAB tot de Taalboost-oortjes op de werkvloer. We kregen meerdere inspirerende getuigenissen van praktijkwerkers die warm lopen van hun vertaaltool. Zo is er ook de Zanzu website: verschillende organisatiemedewerkers getuigen dat ze hiervan gebruik maken om met anderstaligen te communiceren over seksuele gezondheid.
Daarnaast zien we tools opduiken die het buurtgericht werken ondersteunen en stimuleren.. Een voorbeeld is ‘Give a day’ een website voor het matchen van mensen met een hulpvraag, vrijwilligers, en organisaties.
Digitale tools worden ook ingezet om tegemoet te komen aan bepaalde lacunes of structurele problemen zoals bijvoorbeeld de problematiek van wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg en in jeugdzorg. Zo startte CKG De schommel een Instagramcursus rond opvoedingsthema’s.
"Smartschool. Mensen moeten daarmee kunnen werken. Alhoewel dat nu wel een app is... daarvoor komen ze niet. Er is echt veel schaamte. Maar gelijk die Itsme en die CovidSafe, daarvoor komen mensen wel. Ze schamen zich niet echt ... ze kunnen dat niet installeren of ik heb gene kaartlezer. Dus dat is een heel gemakkelijke manier om een opening te krijgen en ook te polsen. Het voordeel ook aan die Itsme is ... ze hebben een gsm maar ze hebben daarvoor ook een laptop nodig. En dan vragen wij altijd aan de mensen zelf van: 'kijk kun je een keer naar die website surfen. En dan zie je gelijk heel goed ... kunnen die uberhaupt me een computer werken, kunnen die typen of niet?"
een digibankmedewerker
Een aparte categorie tools zijn de overheidsapps zoals Minfin, Mijn gezondheid of Itsme.
Praktijkwerkers hebben het soms over ‘moet-apps’, omdat burgers ervaren dat ze zonder die apps bijna geen toegang hebben tot hun persoonlijke informatie.
De app Itsme bijvoorbeeld, vraagt best veel moeite om geïnstalleerd te krijgen.
Toch bleek tijdens Covid, de motivatie groot om met dergelijke apps te leren werken, vooral omwille van de toenemende onbereikbaarheid van de fysieke dienstverlening …
En vaak vormden de ‘moet-apps’ een opstap naar andere apps of naar het verruimen van digitale vaardigheden.
"Vroeger moesten die fysiek naar een kantoor gaan of soms heel aan de lijn te hangen om hun documenten op te vragen en dan opgestuurd krijgen. Dat merken wij wel echt, dat dat veel gemakkelijker en vlotter gaat... We doen dat samen MET cliënten. Dan leren we ze eigenlijk op die manier hoe ze dat gemakkelijk kunnen raadplegen."
praktijkwerker in focusgroep project SWIPE
Dossiers van mutualiteiten en vakbonden kun je de dag van vandaag online raadplegen. Dat maakt het voor heel wat mensen makkelijker om documenten te raadplegen of op te vragen.
Het verkennend onderzoek naar inspirerende digitaal sociaal werk maakt duidelijk dat er al veel bestaat en ingezet wordt.
Toch is meer verdiepend onderzoek wenselijk. Om blended aanpak te kunnen realiseren hebben sociale professionals nood aan inspiratie en verdieping.
De verzameling inspirende getuigenissen is een eerste aanzet, maar bijkomend, verdiepend onderzoek blijft wenselijk. Overzichten van tools én gebruikservaringen zijn zinvol voor diverse sectoren en doelgroepen: denk aan e-coaching, arbeid, geestelijke gezondheidszorg, senioren, mensen met een beperking … Daarnaast is onderbouwde kennis over online tools effectief en blended inzetten nog te ontginnen terrein.